ในปี 2022 ศิลปะโนราของประเทศไทยได้รับเกียรติแสดงความงดงามบนเรือกอนโดล่าในเมืองเวนิส ประเทศอิตาลี ในงานเวนิสเบนเล่ เทศกาลศิลปะนานาชาติที่เก่าแก่ที่สุดในโลก นับเป็นการแสดงที่ไม่ธรรมดา โดยมีศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดงโนรา ประจำปี 2564 เป็นผู้แสดง.
การแสดงนี้เป็นส่วนหนึ่งของนิทรรศการศิลปะร่วมสมัยและกิจกรรมส่งเสริมวัฒนธรรมที่จัดขึ้นในปี 2022 ที่พาโซพิซาซานต้ามารีน เมืองเวนิส ภายใต้นิทรรศการ Spirit Of รา ที่ประเทศไทยได้จัดแสดง การร่ายรำโนราบนเรือกอนโดล่าทำให้นักท่องเที่ยวและศิลปินจากนานาชาติที่ร่วมงานเวนิสเบนเล่ประทับใจ.
ศิลปะการแสดงโนราเป็นการแสดงพื้นบ้านของภาคใต้ของไทยที่ได้รับการยกย่องเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติจากองค์การยูเนสโกในปี 2564 การแสดงในเวนิสเป็นการส่งเสริมวัฒนธรรมและซอฟต์พาวเวอร์ของไทย สร้างชื่อเสียงให้กับประเทศและต่อยอดสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจให้กับอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวไทย.
โนราเป็นคำกร่อนจาก “มโนรา” ซึ่งเป็นชื่อนางเอกเรื่องพระสุธน นางมโนรา เป็นละครชาวบ้านของรัฐอยุธยาและแพร่หลายผ่านเมืองเพชรบุรีลงคาบสมุทรถึงภาคใต้ในสมัยอยุธยา เรื่องเล่าถึงขุนศรีศรัทธานำโนราชาตรีจากกรุงศรีอยุธยาไปสอนให้ชาวเมืองนครศรีธรรมราช โนราภาคใต้มีต้นตอมาจากละครชาวบ้านภาคกลางในสมัยอยุธยา.
โนราในสมัยแรกถูกเรียกว่าชาตรี ซึ่งเป็นละครชาวบ้านที่รับจ้างเล่นแก้บนในสมัยอยุธยาต่อเนื่องมาจนถึงสมัยธนบุรีและรัตนโกสินทร์ตอนต้น คำว่าชาตรีมาจากคำยืมภาษาสันสกฤต “ยาตรี” หมายถึงนักแสวงบุญ การเล่นละครชาวบ้านต้องสร้างความน่าเลื่อมใสด้วยการเดินทางหาเงินจากการรับจ้างเล่นละครแก้บน.
มโนราชาตรีเป็นชื่อคล้องจองของชาวบ้านเนื่องจากละครชาตรีมักเล่นเรื่องมโนรา โนราชาตรีเป็นคำกร่อนจากมโนราชาตรี ซึ่งเป็นภาคปลายของเรื่องพระสุธนนางมโนรา ละครชาวบ้านสมัยอยุธยาเป็นละครชายจริงหญิงแท้.
ท่ารำมโนรามีพัฒนาการหลายพันปีมาจากการละเล่นขับลำคำคล้องจองและการสวมเล็บปลอมเต้นฟ้อนด้วยลีลายืดยุบเนิบช้าเป็นวัฒนธรรมร่วมของอุษาคเนย์ โนราไม่เกี่ยวข้องกับนาฏศิลป์อินเดียใต้ ท่ารำบางท่าอาจเลียนแบบกายกรรมของกรณะ 108 เช่น ท่ามวนกลม ท่าแมงป่อง ท่าล้อเกวียน แต่เป็นความสามารถเฉพาะตัว.
เล็บปลอมเป็นวัฒนธรรมร่วมของอุษาคเนย์ที่มีมาเป็นพันปี ใช้ในพิธีกรรมเพื่อแสดงพลังอำนาจเหนือธรรมชาติ ปกป้องคุ้มครองและกำจัดผีร้าย ขณะเดียวกันก็บันดาลให้ชุมชนอุดมสมบูรณ์ เซิเป็นเครื่องสวมศีรษะในการเล่นละครในราชสำนักอยุธยา ซึ่งเป็นศิราภรณ์ของสิ่งศักดิ์สิทธิ์และมีวิวัฒนาการในประติมากรรมทางศาสนา.
โนราจริง ๆ คือละครของอยุธยาที่แพร่หลายลงไปทางใต้ โนราสำคัญตรงที่เป็นละครอยุธยาที่ตกค้างเก่าแก่ที่สุด และมีชื่อเรียกตามตัวละครเอกที่นิยมเล่นคือเรื่องพระสุธนนางมโนรา เซิในโนราเป็นเครื่องสวมศีรษะที่สำคัญในละครอยุธยาและยังคงสวมใส่ในปัจจุบัน.
